Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (1475–1564), beter bekend als Michelangelo, wordt beschouwd als een van de grootste kunstenaars van de Renaissance. Zijn veelzijdigheid als beeldhouwer, schilder, architect en dichter heeft een blijvende invloed gehad op de westerse kunst.
Inhoudsopgave
Het Begin van Een Meester: Jeugd en Vorming
Vroege Jaren in Toscane
Michelangelo werd geboren op 6 maart 1475 in Caprese, een klein dorpje in Toscane dat tegenwoordig bekendstaat als Caprese Michelangelo. Hij was de tweede van vijf zonen in een familie die ooit een bescheiden bankbedrijf had gerund in Florence, maar tegen de tijd van Michelangelo’s geboorte in financiële moeilijkheden verkeerde. Zijn vader, Ludovico di Leonardo Buonarroti Simoni, bekleedde op dat moment een administratieve functie in Caprese.
Na de dood van zijn moeder in 1481, toen Michelangelo slechts zes jaar oud was, werd hij ondergebracht bij een voedster en haar man, een steenhouwer. Deze ervaring, samen met het feit dat zijn vader eigenaar was van een marmergroeve in Settignano, wekte zijn interesse in het werken met steen. Michelangelo zelf zei later:
“Met de melk van mijn voedster kreeg ik ook de gave om hamer en beitel te gebruiken.”
Apprenticeschap bij Domenico Ghirlandaio
Op 13-jarige leeftijd begon Michelangelo zijn artistieke carrière als leerling van Domenico Ghirlandaio, een vooraanstaande schilder en meester in fresco’s. Hier leerde hij de basisprincipes van tekenen, schilderen en compositie. Ghirlandaio herkende het uitzonderlijke talent van de jonge Michelangelo en stuurde hem al snel naar de school van Lorenzo de’ Medici, de machtige heerser van Florence.
De Invloed van Lorenzo de’ Medici
Onder de bescherming van Lorenzo de’ Medici kwam Michelangelo in aanraking met de belangrijkste intellectuelen en kunstenaars van zijn tijd. Hij werd beïnvloed door de werken van filosofen zoals Marsilio Ficino en dichters zoals Poliziano. Dit voedde zijn artistieke visie en hielp hem klassieke idealen en humanistische waarden te integreren in zijn werk.
In deze periode maakte hij twee van zijn vroegste sculpturen: De Madonna van de Trap (1490–1492), een laagreliëf dat een subtiele beweging en diepte laat zien, en De Slag van de Centauren (1491–1492), een dynamisch werk dat getuigt van zijn vroege fascinatie voor anatomie en beweging.
Doorbraak en Opkomst: Florence en Rome
De Pietà en David
Na het overlijden van Lorenzo de’ Medici in 1492 keerde Michelangelo terug naar Florence, waar hij verder werkte aan kleinere opdrachten. Zijn talent werd al snel opgemerkt, en hij kreeg in 1496 een uitnodiging van kardinaal Raffaele Riario om naar Rome te komen. Hier maakte hij de Bacchus, een levensgrote marmeren sculptuur van de Romeinse wijngod, die opviel door zijn realisme en complexe pose.
Zijn doorbraak kwam echter met de Pietà (1498–1499), een marmeren beeld van Maria die het lichaam van de gekruisigde Christus vasthoudt. Het werk, dat nu in de Sint-Pietersbasiliek in Vaticaanstad staat, werd geprezen om zijn verfijning en emotionele kracht. De Pietà vestigde Michelangelo’s reputatie als een meester in beeldhouwkunst.
Terug in Florence kreeg Michelangelo in 1501 de opdracht om de David te creëren, een kolossale marmeren sculptuur die symbool stond voor de vrijheid en kracht van de Florentijnse Republiek. De David, voltooid in 1504, werd een icoon van de Renaissance, geprezen om zijn technische perfectie en symboliek.
De Sixtijnse Kapel
Hoewel Michelangelo zichzelf voornamelijk als beeldhouwer beschouwde, werd hij in 1508 door paus Julius II gevraagd om het plafond van de Sixtijnse Kapel in Rome te schilderen. Aanvankelijk weigerde hij, omdat hij weinig ervaring had met fresco’s, maar uiteindelijk stemde hij in. Het project duurde vier jaar (1508–1512) en omvatte meer dan 500 vierkante meter plafond, met scènes uit het Bijbelse Genesis en tientallen figuren, waaronder profeten en sibyllen.
Het hoogtepunt van dit meesterwerk is De Schepping van Adam, een iconisch beeld van God die Adam leven schenkt. Deze fresco wordt beschouwd als een van de grootste prestaties in de westerse kunstgeschiedenis.
Architect van Sint-Pietersbasiliek
In 1546, op 71-jarige leeftijd, werd Michelangelo aangesteld als hoofdarchitect van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Hij herzag de plannen van zijn voorgangers en ontwierp de imposante koepel, die een meesterwerk van de Renaissance-architectuur werd. Hoewel de koepel pas na zijn dood werd voltooid, bleef Michelangelo’s invloed duidelijk zichtbaar in het uiteindelijke ontwerp.
Michelangelo’s Latere Jaren: Kunst, Architectuur en Controverses
De Medici Kapel en de Laurentiaanse Bibliotheek
In de jaren 1520 keerde Michelangelo terug naar Florence, waar hij de opdracht kreeg om een grafkapel te ontwerpen voor de Medici-familie in de Basiliek van San Lorenzo. De Medici Kapel, een van zijn meest persoonlijke projecten, combineert beeldhouwkunst en architectuur op een innovatieve manier. De kapel bevat beelden die allegorieën zijn voor dag en nacht, schemering en dageraad, en centrale figuren van Lorenzo en Giuliano de’ Medici.
Naast de grafkapel ontwierp Michelangelo de Laurentiaanse Bibliotheek, eveneens in Florence. Dit project toonde zijn architecturale visie en zijn vermogen om klassieke vormen te transformeren. Het trappenhuis van de bibliotheek, met zijn vloeiende en bijna sculpturale vorm, wordt beschouwd als een voorloper van de barokstijl.
Politieke Onrust en Vlucht
Tijdens zijn verblijf in Florence raakte Michelangelo verwikkeld in de politieke strijd tussen de republiek en de machtige Medici-familie. Nadat Florence in 1530 viel onder het gezag van de Medici, werd Michelangelo korte tijd met de dood bedreigd vanwege zijn steun aan de republiek. Hij dook onder in een verborgen kamer onder de Medici Kapel, waar hij muren met tekeningen bedekte. Deze kamer werd pas in 1975 ontdekt.
Toen de politieke situatie stabiliseerde, kreeg Michelangelo genade en keerde hij terug naar Rome. Hier werkte hij aan enkele van zijn meest indrukwekkende projecten.
Het Laatste Oordeel
In 1534 werd Michelangelo door paus Paulus III gevraagd om een fresco te schilderen op de altaarwand van de Sixtijnse Kapel. Het resultaat, Het Laatste Oordeel (1536–1541), toont de wederkomst van Christus en de finale veroordeling van de zielen. Het werk bevat krachtige, gespierde figuren in dramatische poses en is gevuld met complexe symboliek.
Hoewel het fresco werd geprezen, veroorzaakte het ook controverse. De naaktheid van de figuren leidde tot beschuldigingen van godslastering. Uiteindelijk werden delen van het fresco gecensureerd door een leerling van Michelangelo, Daniele da Volterra, die kleding toevoegde aan sommige personages.
De Laatste Jaren en Sculpturale Reflectie
De Florentijnse en Rondanini Pietà
In zijn latere jaren richtte Michelangelo zich opnieuw op beeldhouwkunst, waarbij hij thema’s van dood en verlossing verkende. Een van zijn laatste grote werken is de Florentijnse Pietà (ca. 1547–1555), waarop hij zichzelf afbeeldde als Nicodemus die het lichaam van Christus ondersteunt. Het beeld blijft onafgemaakt en toont de persoonlijke worsteling van de kunstenaar met zijn sterfelijkheid.
De Rondanini Pietà, waaraan hij tot zes dagen voor zijn dood werkte, is een abstract en verstild werk dat de overgang markeert naar een meer introspectieve stijl. Michelangelo hakte zoveel steen weg dat er nauwelijks materiaal overbleef om het beeld af te maken.
Architect van St. Pieter
In zijn laatste twee decennia werkte Michelangelo intensief aan de voltooiing van de Sint-Pietersbasiliek. Hij combineerde eerdere ontwerpen met zijn eigen visie, resulterend in een koepel die een mijlpaal werd in de architectuurgeschiedenis. Hoewel de koepel pas na zijn dood werd afgerond, bleef het werk trouw aan Michelangelo’s oorspronkelijke ontwerp en weerspiegelt het zijn streven naar harmonie en monumentaliteit.
Conclusie
Michelangelo’s leven en werk belichamen de essentie van de Renaissance: de zoektocht naar perfectie, een herontdekking van klassieke idealen en een onuitputtelijke ambitie om menselijke creativiteit tot het uiterste te drijven. Van de tedere expressie in de Pietà tot de monumentale visie in de David en de spirituele grootsheid van de Sixtijnse Kapel, Michelangelo heeft een onuitwisbare indruk achtergelaten op de wereld van kunst en architectuur.
Zijn veelzijdigheid als beeldhouwer, schilder, architect en dichter maakte hem tot een waar Renaissance-icoon. Zijn werken inspireerden generaties kunstenaars en hebben de basis gelegd voor stijlen zoals het Maniërisme en de barok. Zijn invloed is terug te vinden in alles, van de koepel van de Sint-Pietersbasiliek tot moderne kunstinterpretaties.
Michelangelo stierf op 18 februari 1564 op 88-jarige leeftijd in Rome, maar zijn naam en werken blijven voortleven als symbolen van menselijke genialiteit en artistieke visie. Zijn laatste wens om begraven te worden in Florence, zijn geliefde stad, werd ingewilligd, en zijn tombe bevindt zich in de Basilica di Santa Croce.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding 1: Attributed to Daniele da Volterra , Public domain, via Wikimedia Commons
- Afbeelding 2: Dennis G. Jarvis , CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}