Hermann Julius Oberth, geboren op 25 juni 1894 in Nagyszeben (nu Sibiu, Roemenië), was een wetenschapper van Transsylvaanse Saksische afkomst. Zijn jeugd speelde zich af in een multiculturele omgeving waarin hij naast zijn moedertaal Duits, ook Hongaars en Roemeens sprak. Als zoon van een arts kwam Oberth al vroeg in aanraking met technische en wetenschappelijke disciplines.
Inhoudsopgave
Gefascineerd door de verhalen van Jules Verne
Op 11-jarige leeftijd werd Oberth gefascineerd door de verhalen van Jules Verne, met name Van de aarde naar de maan en Rond de maan. Deze boeken inspireerden hem tot het maken van zijn eerste raketmodellen toen hij 14 jaar oud was. Hoewel deze modellen rudimentair waren, ontwikkelde hij al ideeën over meertrapsraketten, een concept dat later belangrijk zou blijken voor de ruimtevaart.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Oberth opgeroepen voor het Oostenrijks-Hongaarse leger. Hij diende eerst aan het oostfront, maar werd later overgeplaatst naar een medisch korps in Segesvár (Sighișoara). Hier kreeg hij de tijd om experimenten uit te voeren, waaronder enkele gericht op gewichtloosheid. In 1917 presenteerde hij ontwerpen van een vloeibare brandstofraket aan de Pruisische minister van Oorlog, een vroege stap richting moderne rakettechnologie.
Onderwijs en De Eerste Publicaties
Na de oorlog keerde Oberth terug naar zijn studies, aanvankelijk in de geneeskunde in München, maar later in natuurkunde aan de Universiteit van Göttingen. In 1922 diende hij een proefschrift in over raketwetenschap, dat werd afgewezen als “utopisch”. In plaats daarvan publiceerde hij dit werk in 1923 als het boek Die Rakete zu den Planetenräumen (De Raket naar de Planetenruimten). Dit werk bevatte baanbrekende theoretische beschrijvingen van raketten en ruimtevaart, waaronder berekeningen over ontsnappingssnelheid en het gebruik van vloeibare brandstoffen. Hoewel de publicatie controversieel was, werd het al snel een inspiratiebron voor andere pioniers in de ruimtevaart.
Oberth breidde zijn ideeën verder uit in zijn werk Wege zur Raumschiffahrt (Wegen naar de Ruimtevaart) uit 1929. Dit boek, inmiddels een standaardwerk, bevatte uitgebreide ontwerpen van meertrapsraketten, toepassingen van ruimteonderzoek en het concept van een ruimtestation.
Invloed op de Vereniging voor Ruimtevaart (VfR)
In 1927 sloot Oberth zich aan bij de Verein für Raumschiffahrt (VfR), een amateurvereniging voor ruimtevaart. Hij fungeerde als mentor voor leden zoals Wernher von Braun, Rudolf Nebel en Klaus Riedel, die later een cruciale rol zouden spelen in de ontwikkeling van de ruimtevaart. De vereniging experimenteerde met kleine raketten, geïnspireerd door Oberths theoretische werk.
Tijdens deze periode werkte Oberth ook als adviseur voor Fritz Lang’s film Frau im Mond (De Vrouw op de Maan), waar hij praktische rakettechnologie integreerde in het verhaal. Hij bouwde een werkend prototype van een raketmotor en voerde een statische test uit, geholpen door een jonge Wernher von Braun. Hoewel deze experimenten beperkt waren door technische en financiële middelen, legden ze de basis voor toekomstige ontwikkelingen.
Hermann Oberth: Bijdragen aan de Ruimtevaart en de Tweede Wereldoorlog
Technologische Doorbraken en Samenwerking
In de late jaren 1920 en 1930 begon Hermann Oberth zijn theoretische ideeën om te zetten in praktische toepassingen. Zijn werk inspireerde een groeiende belangstelling voor raketwetenschap in Duitsland en daarbuiten. In 1929 publiceerde hij Wege zur Raumschiffahrt (Wegen naar de Ruimtevaart), een uitgebreid werk waarin hij niet alleen de technische aspecten van raketwetenschap behandelde, maar ook toepassingen voor ruimteonderzoek en interplanetaire reizen beschreef. Dit werk wordt vaak de “Bijbel van de Wetenschappelijke Astronautiek” genoemd en werd bekroond met de Prix REP-Hirsch, een prestigieuze prijs van de Franse Astronomische Vereniging.
Een van de meest vooruitstrevende concepten in Oberths werk was de meertrapsraket. Dit principe, waarin rakettrappen in de ruimte worden afgeworpen om de efficiëntie te verhogen, werd later essentieel in de ruimtevaart. Ook stelde hij voor om vloeibare brandstof te gebruiken in plaats van vaste brandstoffen, wat leidde tot hogere prestaties en betere controle over raketten.
Samenwerking met Opel RAK en Wernher von Braun
In de late jaren 1920 werkte Oberth samen met Max Valier en Fritz von Opel in het Opel-RAK-programma, een initiatief dat experimenteerde met raketvoertuigen. Dit programma leidde tot de eerste bemande raketvluchten, waaronder de Opel RAK.1, die in 1929 werd gedemonstreerd. Deze experimenten trokken internationale aandacht en inspireerden een generatie ingenieurs en wetenschappers.
In 1930 werkte Oberth samen met Klaus Riedel en de jonge Wernher von Braun aan de eerste tests van een vloeibare brandstofraketmotor, bekend als de Kegeldüse. Hoewel de motor beperkt functioneerde vanwege het gebrek aan een koelsysteem, toonde het experiment de levensvatbaarheid van zijn theoretische ideeën. Wernher von Braun, die later de Saturnus V-raket ontwierp voor de Amerikaanse maanmissies, beschouwde Oberth als zijn belangrijkste mentor.
Bijdragen tijdens de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Hermann Oberth door het Duitse leger gerekruteerd om te werken aan rakettechnologie. Hoewel hij niet direct betrokken was bij de ontwikkeling van de V-2-raket in Peenemünde, speelde hij een ondersteunende rol in het evalueren van ontwerpen en patenten. Hij schreef rapporten over meertrapsraketten en het gebruik van vaste brandstoffen voor defensieve toepassingen.
In 1943 ontving Oberth het Kruis van Verdienste (Eerste Klasse) voor zijn bijdragen aan de oorlogsindustrie. Tegelijkertijd uitte hij kritiek op de V-2-raket vanwege de complexiteit en hoge kosten. Hij stelde voor om goedkopere vaste brandstof raketten te ontwikkelen, maar deze ideeën werden niet volledig gerealiseerd tijdens de oorlog.
In de latere jaren van de oorlog werd Oberth overgeplaatst naar een onderzoeksinstelling in Reinsdorf, waar hij verder werkte aan luchtverdedigingsraketten. Hij vluchtte in 1945 voor de naderende geallieerde troepen en werd na de oorlog geïnterneerd in Amerikaanse kampen. Hij werd uiteindelijk vrijgelaten en niet vervolgd vanwege zijn beperkte rol in het nazi-regime.
Naoorlogse Activiteiten en Internationale Samenwerking
Na de Tweede Wereldoorlog bevond Hermann Oberth zich in een veranderend wetenschappelijk landschap. Hoewel zijn expertise werd erkend, was zijn betrokkenheid bij de Duitse oorlogsindustrie een belemmering voor directe integratie in nieuwe onderzoeksprogramma’s. In 1948 verhuisde Oberth naar Zwitserland, waar hij als wetenschappelijk adviseur werkte voor het tijdschrift Interavia. Hier publiceerde hij artikelen over rakettechnologie en ruimtevaart, waarmee hij zijn reputatie als theoretisch pionier versterkte.
Tussen 1950 en 1953 werkte Oberth voor de Italiaanse marine, waar hij bijdroeg aan de ontwikkeling van vastebrandstofraketten. Dit werk markeerde een belangrijke fase in zijn carrière, omdat het hem in staat stelde zijn kennis in te zetten voor vreedzame toepassingen.
Terugkeer naar Duitsland en Publicaties
In 1953 keerde Oberth terug naar Duitsland en vestigde zich in Feucht, waar hij een reeks publicaties uitbracht. In zijn boek Menschen im Weltraum (Mensen in de Ruimte) beschreef hij ideeën voor ruimtegebaseerde telescopen, elektrische ruimtevaartuigen en ruimtepakken. Deze werken onderscheidden zich door hun focus op praktische toepassingen van ruimtevaarttechnologie.
Oberth bleef betrokken bij internationale ruimtevaartontwikkelingen. In 1955 accepteerde hij een uitnodiging van Wernher von Braun om in de Verenigde Staten te werken aan het ruimteprogramma van NASA. In Huntsville, Alabama, leverde hij bijdragen aan studies over de ontwikkeling van rakettechnologie in de komende tien jaar. Hoewel zijn rol voornamelijk adviserend was, speelde hij een belangrijke rol in het vormgeven van de vroege strategieën voor bemande ruimtevluchten.
Latere Jaren en Filosofische Reflecties
Na zijn pensionering in 1962 keerde Oberth terug naar Duitsland, waar hij zich richtte op filosofische en wetenschappelijke speculaties. Hij publiceerde het boek Primer for Those Who Would Govern in 1987, waarin hij zijn visie op governance en technologische vooruitgang uiteenzette.
Tijdens zijn pensioen bleef Oberth betrokken bij publieke evenementen rond ruimtevaart. In 1969 woonde hij de lancering van de Apollo 11 bij, waarmee de eerste mens op de maan landde. Deze gebeurtenis symboliseerde de realisatie van veel van de concepten die Oberth in zijn carrière had beschreven.
Oberth bleef tot op hoge leeftijd actief. In 1985 keerde hij terug naar de Verenigde Staten om de lancering van de Space Shuttle Challenger bij te wonen. Hij stierf op 28 december 1989 in Neurenberg, kort na de val van het IJzeren Gordijn.
Hermann Oberth: Nalatenschap en Invloed op de Ruimtevaart
Hermann Oberth wordt algemeen erkend als een van de grondleggers van de moderne ruimtevaart. Zijn theoretische werk inspireerde generaties ingenieurs en wetenschappers, waaronder Wernher von Braun, die zijn leringen toepaste in de ontwikkeling van de Saturnus V-raket. Deze raket speelde een sleutelrol in de Apollo-programma’s, waaronder de eerste maanlanding in 1969.
Zijn ideeën over vloeibare brandstofraketten, meertrapsontwerpen en interplanetaire reizen waren decennia vooruit op hun tijd. Boeken zoals Die Rakete zu den Planetenräumen en Wege zur Raumschiffahrt blijven iconisch binnen de ruimtevaartliteratuur. Veel van zijn concepten, zoals ruimtegebaseerde spiegels en ruimtepakken, zijn later werkelijkheid geworden.
Oberth wordt ook herinnerd om zijn bijdragen aan de ontwikkeling van rakettechnologie in de vroege 20e eeuw. Zijn inspanningen in het populair maken van ruimtevaart droegen bij aan het ontstaan van de moderne ruimtewetenschap als discipline.
Invloed op Technologische Innovatie
Naast zijn directe bijdragen aan rakettechnologie beïnvloedde Oberth ook bredere technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen. Zijn concept van de ruimte-spiegel, gepresenteerd in 1923, heeft een blijvende impact gehad. Het idee werd later opgenomen in discussies over klimaatbeheer en zonne-energie, met toepassingen zoals het manipuleren van weerpatronen en het verbeteren van energie-efficiëntie.
Oberth’s visie op ruimtevaart als een middel om wetenschappelijke grenzen te verleggen, motiveerde anderen om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Zijn werk werd een fundament voor latere innovaties in ruimteonderzoek en technologische vooruitgang.
Eerbetoon en Herinneringen
Oberth ontving tijdens zijn leven talloze onderscheidingen. Hij was lid van diverse ruimtevaartverenigingen, kreeg eredoctoraten en ontving internationale erkenning, zoals de Prix REP-Hirsch en de Yuri Gagarin-medaille. In Duitsland werd een ruimtevaartmuseum naar hem vernoemd, en zowel een maancrater als een asteroïde dragen zijn naam.
In populaire cultuur wordt zijn invloed erkend door verwijzingen, zoals de Oberth-klasse sterrenschepen in Star Trek. Hij wordt ook herdacht in technische literatuur en publieke tentoonstellingen, waaronder het Hermann Oberth Space Travel Museum in Feucht, Duitsland.
Conclusie
Hermann Oberth speelde een centrale rol in de vroege ontwikkeling van de ruimtevaart. Zijn visionaire ideeën en technische bijdragen vormen een blijvend nalatenschap, zowel in de wetenschappelijke gemeenschap als in de publieke verbeelding. Hoewel hij uitdagingen en controverses in zijn carrière kende, blijft zijn werk een inspiratiebron voor toekomstige generaties.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Unknown (Mondadori Publishers), Public domain, via Wikimedia Commons
- Angelo, Joseph E. (2003). Space Technology. Greenwood Press. ISBN 1-57356-335-8.
- Neufeld, Michael J. (1996). The Rocket and the Reich. Harvard University Press. ISBN 0-674-77650-X.
- Oberth, Hermann (2014). The Rocket into Planetary Space. Berlin: De Gruyter Oldenbourg. ISBN 978-3-486-75463-6.
- Winter, Frank (1990). Rockets Into Space. Harvard University Press. ISBN 0-674-77660-7.
- Neufeld, Michael J. (October 1990). “Weimar Culture and Futuristic Technology: The Rocketry and Spaceflight Fad in Germany, 1923-1933”. Technology and Culture. 31 (4): 727, 730. DOI: 10.2307/3105905. JSTOR 3105905.
- Sprekelmeyer, Linda, editor (2006). These We Honor: The International Aerospace Hall of Fame. Donning Co. Publishers. ISBN 978-1-57864-397-4.
